Menselijk lichaamsmateriaal

In België stelt de wet de regels vast voor het verwijderen van  organen of andere menselijke lichaamsmaterialen na de dood van een persoon. Iedereen in België wordt verondersteld een potentiële donor te zijn. Iedereen heeft echter het recht om zich hiertegen te verzetten, maar ook om te bevestigen dat hij of zij als donor wil zijn. Dit kan gebeuren door naasten (familie, vrienden) op de hoogte te brengen van de keuze, maar kan ook worden geregistreerd in een databank die in geval van overlijden zal worden geraadpleegd vooraleer een eventuele verwijdering plaatsvindt. Bovendien kan iedereen op elk moment van keuze veranderen en een nieuwe verklaring laten registreren.

Nieuwe modaliteiten vanaf 1 juli 2020
De wetgeving werd in 2019 gewijzigd met betrekking tot de modaliteiten voor de registratie van wilsverklaringen in de centrale databank. In het verleden kon men alleen zijn wensen met betrekking tot orgaandonatie of de donatie van ander menselijk lichaamsmateriaal registreren door naar het gemeentebestuur te gaan. Alleen uw gemeente had de nodige toegang om uw verklaring in de centrale databank te registreren.

Vanaf 1 juli 2020 verandert er echter iets: u kunt nog steeds uw gemeente vragen om uw verklaring te registreren, maar u kunt ook uw behandelde arts vragen om het voor u te doen of u kunt het direct zelf doen, online, via het portaal 'MijnGezondheid.Belgie.be'.

U kunt zich uitdrukken over vier soorten van afname
U kunt voor deze vier situaties uw wensen kenbaar maken:

  • orgaandonatie voor transplantatie: hierbij worden één of meer organen zoals lever, nieren, longen, hart of alvleesklier verwijderd om deze te transplanteren bij een andere persoon die op een orgaan wacht
  • de donatie van andere soorten menselijk lichaamsmateriaal zoals huid, kraakbeen, pezen, hartkleppen of slagaders, bijvoorbeeld: dit soort materiaal wordt dan gebruikt om :
    • getransplanteerd te worden bij een andere persoon wiens gezondheidstoestand dat vereist: dit kan een huidtransplantatie zijn voor een persoon met ernstige brandwonden, een hoornvliestransplantatie voor een persoon met een visuele beperking, een hartkleptransplantatie voor een persoon met hartproblemen, enz.
    • nieuwe behandelingen of geneesmiddelen  te produceren om bepaalde ziekten te genezen, zoals de ziekte van Alzheimer of bepaalde kankers; in dit geval spreken we van "innovatieve therapieën".
    • het onderzoek op het gebied van de geneeskunde vooruit te helpen: bijvoorbeeld door een tumor, ganglion of kwab uit een zieke lever te verwijderen, die vervolgens door onderzoekers kan worden geanalyseerd om de oorzaken van een ziekte beter te identificeren en te zoeken naar nieuwe behandelingen.

Of u nu voor of tegen bent, registreer uw voorkeuren
Met betrekking tot deze vier situaties bepaalt de wet dat elke persoon na zijn of haar overlijden bij verstek als potentiële donor wordt beschouwd. Als u geen andere keuze heeft gemaakt, wordt u daarom in de centrale database geregistreerd als iemand met een ‘veronderstelde toestemming’.

U kunt zich echter verzetten  tegen bepaalde vormen van verwijdering of juist aangeven dat u er voorstander van bent.

Als u een eerder gedane verklaring intrekt zonder een nieuwe keuze te maken, wordt u opnieuw beschouwd als iemand met ‘veronderstelde toestemming’.

Wie mag zijn of haar keuze laten registreren?
Dit geldt voor alle personen die in België wonen en in staat worden geacht hun wil te uiten. Dit betreft zowel personen die ingeschreven zijn op het bevolkingsregister als personen die ten minste zes maanden op het vreemdelingenregister staan ingeschreven.

Voor een minderjarige of een volwassene die niet in staat is om te beslissen, kan zijn of haar wettelijke vertegenwoordiger, via zijn of haar woongemeente of via zijn of haar behandelde arts, zich verzetten tegen de verwijdering van organen of menselijk lichaamsmateriaal. Voor een minderjarige blijft deze oppositie geldig, mits zijn of haar wettelijke vertegenwoordiger het niet intrekt, totdat hij of zij meerderjarig is. Op dat moment zal hij of zij zelf zijn keuzes moeten maken, als hij of zij dat wil.

Alleen u kunt die keuzes voor uzelf maken
Om ervoor te zorgen dat niemand zich in uw plaats kan uitdrukken of uw verklaring kan wijzigen zonder uw toestemming, zal u uw elektronische identiteitskaart moeten gebruiken om verbinding te maken met de centrale databank via het portaal MijnGezondheid.be.

 

Laatste update op 10/07/2020