Naast de klassieke labotesten, die nog altijd de eerste verdedigingslijn tegen het COVID-19-virus vormen, worden sneltesten meer en meer ingezet. Sneltesten worden gebruikt in bedrijven, in scholen of zijn vrij te koop in te apotheek voor elke burger. Wat komt u met zo een test precies te weten, zijn alle testen hetzelfde en zijn ze betrouwbaar?
Wat sporen sneltesten op?
- Antigen sneltesten worden het meest gebruikt. Deze testen gebruiken meestal een neusswab en soms een keelswab of speeksel om de aanwezigheid van het virus op te sporen. Zo wordt duidelijk of de patiënt drager is van het virus. De test vertelt niet of de patiënt (nog) besmettelijk is.
- Antilichaam sneltesten gebruiken een druppel bloed en sporen antilichamen op die het lichaam zelf aanmaakt tegen het SARS-CoV-2-virus. Zo wordt duidelijk of de patiënt in contact is geweest met het virus. De test vertelt niet of de patiënt (nog) besmettelijk is en of het virus nog aanwezig is. Ook de antilichamen die verschijnen na vaccinatie kunnen in bepaalde gevallen door dergelijke test worden opgespoord.
Welke sneltesten zijn er?
Er zijn sneltesten voor professioneel gebruik, zelftesten en testen voor professioneel gebruik die tijdelijk als zelftest mogen worden verkocht.
- Sneltesten voor professioneel gebruik
De staalname gebeurt (diep) in de neus of de keel of via speeksel. De uitvoering van de test en de interpretatie van het resultaat worden door een gezondheidszorgbeoefenaar (arts) gedaan. De fabrikant brengt zelf een CE-markering aan waardoor wordt bevestigd dat de test aan alle essentiële eisen van de wetgeving voldoet.
Op de FAGG-website is een lijst van aanbevolen testen beschikbaar die werden geverifieerd en die aan de vooropgestelde eisen van specificiteit en sensitiviteit voldoen.
Deze testen mogen niet aan burgers worden verkocht. - Zelftesten
Bij zelftesten doet de gebruiker alles zelf, zowel het staal nemen als de interpretatie van het resultaat. Er zijn enkele belangrijke verschillen met de professionele testen. Vaak is de staalname verschillend (bv. minder diep in de neus), de handleiding is bedoeld voor een gewone gebruiker en de test kan worden uitgevoerd door de gebruiker in normale omstandigheden.
De fabrikant kan een CE-certificatie aanvragen bij een aangemelde instantie die onderzoekt of de test aan alle eisen voldoet. Als de test is goedgekeurd, krijgt die een CE-certificaat en mag de fabrikant de CE-markering laten volgen door 4 cijfers die refereren naar de betrokken aangemelde instantie.
Er is op dit moment één antigen zelftest in Europa gecertificeerd. Op de FAGG-website kunt u een lijst vinden met alle gecertificeerde antigen zelftesten.
Zelftesten mogen in België alleen in de officina-apotheek worden verkocht. De apotheker moet mondeling de gebruiker alle informatie geven zodat die de test correct kan uitvoeren en interpreteren. Verkoop via internet of automaten is in België niet toegelaten.
Bij een positieve zelftest moet u een afspraak maken bij een arts voor een bevestigende PCR-test. - Testen voor professioneel gebruik die tijdelijk als zelftest mogen worden verkocht
Door de beperkte beschikbaarheid van goedgekeurde zelftesten mogen uitzonderlijk testen voor professioneel gebruik tijdelijk als zelftest worden verkocht. Daarvoor moeten de testen aan enkele specifieke eisen voldoen. Er is een procedure voor fabrikanten om antigen sneltesten voor professioneel gebruik in de handel te brengen als zelftest in België. Het gaat om een nationale uitzonderingsmaatregel (derogatie). Gelijkaardige uitzonderingsmaatregelen bestaan in andere landen maar kunnen inhoudelijk verschillen.
De lijst met professionele sneltesten die in België als zelftest mogen worden verkocht, is beschikbaar op de FAGG-website.
Deze testen hebben een CE-markering en een naam die duidelijk naar een zelftest refereert of een etiket dat verwijst naar de uitzonderingsmaatregel.
Deze testen zijn in België beschikbaar in de apotheek. De apotheker moet mondeling de gebruiker alle informatie geven zodat hij/zij de test correct kan uitvoeren en interpreteren. Verkoop via internet of automaten is niet toegelaten.
Bij een positieve zelftest moet u een afspraak maken bij een arts voor een bevestigende- PCR test.
Zijn antigen sneltesten betrouwbaar?
Antigen sneltesten, zowel de zelftesten als die voor professioneel gebruik, zijn minder betrouwbaar dan de testen die in laboratoria worden gedaan. Ze zullen de klassieke PCR-test niet vervangen maar hebben zeker een nut als extra verdedigingslijn.
De sneltesten zullen een aantal vals positieve resultaten geven, dat wil zeggen dat de test zegt dat u drager bent van het virus maar u dat in werkelijkheid niet bent. De kans op vals negatieve resultaten is wel aanzienlijk, dat wil zeggen dat de test zegt dat u geen drager bent van het virus, maar u dat in werkelijkheid wel bent. Er moet een relatief grote hoeveelheid virus aanwezig zijn voordat de test optimaal werkt. Bij mensen met symptomen is de test bovendien enkel betrouwbaar gedurende de eerste 5 tot 7 dagen na de start van de symptomen. Daarom blijft het uitzonderlijk belangrijk om alle hygiëne- en sociale afstandsmaatregelen te blijven volgen, ook na een negatieve sneltest.
Meer informatie
Vragen en antwoorden over coronatesten
Lijst met aanbevolen testen voor professioneel gebruik
Lijst met goedgekeurde zelftesten
Lijst van CE-gemarkeerde professionele testen die aan particulieren mogen worden verkocht