Gezondheidszorgbeoefenaars worden eraan herinnerd om het gebruik van fluorochinolonen (ciprofloxacine, levofloxacine, moxifloxacine, norfloxacine, ofloxacine) te beperken door de snelle resistentie-ontwikkeling en het risico van mogelijk ernstige, invaliderende en potentieel irreversibele bijwerkingen. Fluorochinolonen mogen niet worden gebruikt bij niet-ernstige of zelflimiterende infecties.
Het gebruik van fluorochinolonen werd door het Europees geneesmiddelenbureau (EMA) in 2019 aanzienlijk beperkt. Recente onderzoeksgegevens wijzen erop dat fluorochinolonen nog altijd buiten het aanbevolen gebruik worden voorgeschreven. Fluorochinolonen voor systemisch gebruik en inhalatie mogen niet worden voorgeschreven voor:
• niet-ernstige of zelflimiterende infecties (zoals faryngitis, tonsillitis en acute bronchitis);
• lichte tot matige infecties (waaronder ongecompliceerde cystitis, acute exacerbatie van chronische bronchitis en chronische obstructieve longlijden (COPD), acute bacteriële rhinosinusitis en acute otitis media), tenzij andere antibiotica die gewoonlijk voor deze infecties worden aanbevolen, ongeschikt worden geacht;
• de behandeling van patiënten die eerder ernstige bijwerkingen hebben gehad bij gebruik van fluorochinolonen;
• niet-bacteriële infecties, bijvoorbeeld niet-bacteriële (chronische) prostatitis;
• de preventie van reizigersdiarree of terugkerende infecties van de lagere urinewegen.
Artsen kunnen aanbevelingen voor verantwoord antibioticagebruik vinden in de BAPCOC-gids voor anti-infectieuze behandeling in de ambulante praktijk. Deze gids is ook beschikbaar geïntegreerd in het Gecommentarieerd Geneesmiddelenrepertorium.
Fluorochinolonen kunnen ernstige, invaliderende, langdurige (tot maanden of jaren) en mogelijk irreversibele bijwerkingen veroorzaken die betrekking kunnen hebben op meerdere orgaansystemen (skeletspierstelsel, zenuwstelsel, hart- en vaatstelsel). Bijwerkingen zijn onder andere:
• tendinitis, peesruptuur, gewrichtspijn, pijn in extremiteiten, loopstoornissen;
• neuropathieën geassocieerd met paresthesie, depressie, vermoeidheid, geheugenstoornissen, hallucinaties, psychose, slaapstoornissen, verminderd gezichtsvermogen, gehoor, reuk- en smaakzin;
• aorta-aneurysma, aortadissectie en hartklepregurgitatie en -insufficiëntie.
Na een herbeoordeling van meldingen van invaliderende, langdurige en potentieel irreversibele bijwerkingen door het Risicobeoordelingscomité voor geneesmiddelenbewaking (PRAC) van het EMA, werden recent volgende bijwerkingen aan deze lijst toegevoegd:
• neuralgie;
• psychiatrische symptomen (waaronder angst, paniekaanvallen en zelfmoordgedachten);
• concentratiestoornissen.
Gezondheidszorgbeoefenaars worden eraan herinnerd patiënten te adviseren over het risico van deze ernstige bijwerkingen, de mogelijk langdurige en ernstige aard van deze bijwerkingen en over de noodzaak om bij de eerste tekenen van deze ernstige bijwerkingen onmiddellijk een arts te raadplegen.
Melding van bijwerkingen
Patiënten en gezondheidszorgbeoefenaars worden aangemoedigd om vermoedelijke bijwerkingen te melden via eenbijwerkingmelden.be.
Meer informatie
De rechtstreekse mededelingen aan de gezondheidszorgbeoefenaars (Direct Healthcare Professionals Communication, DHPC) van 2019, 2020 en 2023 met deze informatie, de bijsluiters en samenvattingen van de kenmerken van het product (SKP’s) van alle fluorochinolonantibiotica die in België in de handel zijn, zijn beschikbaar op geneesmiddelendatabank.be.