Vrouwen moeten beter worden geïnformeerd over de risico's van het gebruik van valproaat tijdens de zwangerschap en de noodzaak van anticonceptie
De CMD(h) (coördinatiegroep voor wederzijdse erkenning en gedecentraliseerde procedures (geneesmiddelen voor menselijk gebruik)), een regulatoir orgaan die de lidstaten van de EU vertegenwoordigt, heeft ermee ingestemd de waarschuwingen voor het gebruik van valproaat bij vrouwen en meisjes aan te scherpen als gevolg van het risico op misvormingen en ontwikkelingsproblemen bij baby's die in de baarmoeder worden blootgesteld aan valproaat. De waarschuwingen zijn erop gericht te verzekeren dat patiënten op de hoogte zijn van de risico's en valproaat alleen gebruiken wanneer dat noodzakelijk is.
Artsen in de EU worden nu geadviseerd geen valproaat voor te schrijven voor epilepsie of bipolaire stoornissen bij zwangere vrouwen, bij vrouwen die zwanger kunnen worden of bij meisjes, tenzij andere behandelingen niet effectief zijn of niet getolereerd worden. Vrouwen bij wie valproaat de enige optie is voor de behandeling van epilepsie of bipolaire stoornissen moeten worden geadviseerd over het gebruik van effectieve anticonceptie en de behandeling moet worden gestart en onder toezicht staan van een arts die ervaring heeft met de behandeling van deze aandoeningen.
Vrouwen en meisjes aan wie valproaat is voorgeschreven, mogen niet stoppen met het gebruik van deze geneesmiddelen zonder hun arts te raadplegen, aangezien dit anders zou kunnen leiden tot letsel bij henzelf of een ongeboren kind.
In landen waar valproaat bevattende geneesmiddelen tevens zijn toegestaan voor de preventie van migraine, mogen vrouwen valproaat niet gebruiken als ze zwanger zijn. Artsen moeten zwangerschap uitsluiten voordat zij een preventieve behandeling voor migraine starten. Artsen mogen valproaat niet voorschrijven voor de preventie van migraine bij vrouwen die geen effectieve anticonceptiemiddelen gebruiken.
Deze aanbevelingen volgen op een evaluatie van recente studies waarin ontwikkelingsproblemen worden aangetoond bij 30 tot 40 % van de peuters en die in de baarmoeder zijn blootgesteld aan valproaat, waaronder later beginnen met lopen en spreken, geheugenstoornissen, moeilijkheden met spreken en taal en een lager intellectueel vermogen (1,2,3,4,5).
Uit eerdere gegevens is gebleken dat kinderen die in de baarmoeder zijn blootgesteld aan valproaat ook meer risico lopen op autismespectrumstoornissen (ongeveer drie keer hoger dan bij de algemene bevolking) en autisme op kinderleeftijd (vijf keer hoger dan bij de algemene bevolking). Er zijn ook beperkte gegevens waarin wordt gesuggereerd dat kinderen die in de baarmoeder zijn blootgesteld aan valproaat meer kans hebben op de ontwikkeling van symptomen van aandachtstekort-hyperactiviteitstoornis (ADHD) (6,7,8).
Daarnaast hebben kinderen die in de baarmoeder zijn blootgesteld aan valproaat een risico van ongeveer 11 % op misvormingen bij de geboorte (zoals problemen met neurale buizen en een gespleten gehemelte) (9) vergeleken met een risico van 2 tot 3 % bij kinderen in de algemene bevolking.
Artsen moeten ervoor zorgen dat hun patiënten voldoende zijn geïnformeerd over de risico's van het gebruik van valproaat tijdens de zwangerschap en moeten regelmatig opnieuw beoordelen of vrouwelijke patiënten die kinderen kunnen krijgen moeten worden behandeld. Artsen moeten tevens de voordelen en risico's van het gebruik van valproaat opnieuw afwegen bij vrouwelijke patiënten die zwanger worden of van plan zijn zwanger te worden en meisjes die de puberteit bereiken.
De beoordeling van valproaat is uitgevoerd door het Pharmacovigilance and Risk Assesment Committee (PRAC) van het EMA, waarna de CMD(h) de aanbevelingen van het PRAC heeft bevestigd.
De aanbevelingen over het gebruik van valproaat door vrouwen en meisjes wordt door de lidstaten van de EU geïmplementeerd overeenkomstig een afgesproken tijdsschema.
Informatie voor patiënten
• Stop niet met het gebruik van uw valproaat bevattende geneesmiddelen zonder uw arts te raadplegen, aangezien dit zou kunnen leiden tot letsel bij u of een ongeboren kind.
• Valproaat bevattende geneesmiddelen kunnen leiden tot misvormingen en problemen bij de vroege ontwikkeling van kinderen als zij in de baarmoeder worden blootgesteld aan deze geneesmiddelen.
• Als u zwanger kunt worden, moet u een effectieve manier van anticonceptie gebruiken. Neem contact op met uw arts als u vragen heeft over welk anticonceptiemiddel voor u het meest geschikt is.
• Informeer direct uw arts als u zwanger wordt, denkt dat u zwanger bent of zwanger wilt worden. Uw arts zal dan uw behandeling met spoed herzien.
• Bij vragen over uw behandeling of anticonceptie, kunt u contact opnemen met uw arts of apotheker.
Informatie voor gezondheidsmedewerkers
Na een beoordeling van de gegevens over de risico's van het gebruik van valproaat tijdens de zwangerschap zijn de aanbevelingen voor het gebruik van valproaat bij vrouwen en meisjes bijgewerkt:
• Voor de behandeling van epilepsie en bipolaire stoornissen bij vrouwelijke patiënten die kinderen kunnen krijgen:
o Schrijf valproaat bevattende geneesmiddelen voor epilepsie en bipolaire stoornissen alleen voor wanneer andere behandelingen niet effectief zijn of niet worden getolereerd.
o Adviseer patiënten die valproaat gebruiken over het gebruik van effectieve anticonceptie tijdens de behandeling.
o Zorg ervoor dat de behandeling van epilepsie of bipolaire stoornissen onder toezicht staat van een arts die ervaring heeft met de behandeling van deze aandoeningen.
o Overweeg alternatieve behandelingen als een vrouwelijke patiënt zwanger wordt of van plan is zwanger te worden tijdens een behandeling met valproaat. Beoordeel regelmatig de noodzaak van de behandeling opnieuw en weeg de voordelen en risico's voor vrouwelijke patiënten die valproaat gebruiken en meisjes die de puberteit bereiken tegen elkaar af.
o Informeer patiënten over de risico's van het gebruik van valproaat tijdens de zwangerschap.
• Voor de preventie van migraine (in landen waar dat gebruik is toegestaan):
o Schrijf valproaat niet voor aan vrouwelijke patiënten die kinderen kunnen krijgen als zij nog geen effectieve anticonceptiemiddelen gebruiken of als ze al zwanger zijn. Voor dit gebruik bestaat nu een contra-indicatie.
o Sluit zwangerschap uit voordat aan een vrouwelijke patiënt een valproaatbehandeling wordt voorgeschreven voor migraine.
o Zet de valproaatbehandeling stop in geval van zwangerschap of wanneer een zwangerschap wordt gepland.
o Zorg ervoor dat vrouwelijke patiënten die zwanger kunnen worden ervan op de hoogte zijn dat zij gedurende de gehele behandeling gebruik moeten maken van anticonceptiemiddelen.
o Informeer patiënten over de risico's van het gebruik van valproaat tijdens de zwangerschap.
Aan gezondheidsmedewerkers in de EU wordt een informatiebrief gezonden plus aanvullend educatief materiaal over deze aanbevelingen.
________________________________________
1 Meador K, Reynolds MW, Crean S, et al. Pregnancy outcomes in women with epilepsy: a systematic review and meta-analysis of published pregnancy registries and cohorts.Epilepsy Res 2008;81(1):1-13.
2 Meador KJ, Penovich P, Baker GA, et al. Antiepileptic drug use in women of childbearing age. Epilepsy Behav 2009;15(3):339-43.
3 Bromley RL, Mawer G, Clayton-Smith J, et al. Autism spectrum disorders following in utero exposure to antiepileptic drugs. Neurology 2008;71(23):1923-4.
4 Cummings C, Stewart M, Stevenson M, et al. Neurodevelopment of children exposed in utero to lamotrigine, sodium valproate and carbamazepine. Arch Dis Child 2011 July;96(7):643-7.
5 Thomas SV, Ajaykumar B, Sindhu K, et al. Motor and mental development of infants exposed to antiepileptic drugs in utero. Epilepsy Behav 2008 Jul;13(1):229-36.
6 Christensen J, Grønborg TK, Sørensen MJ, et al. Prenatal valproate exposure and risk of autism spectrum disorders and childhood autism. JAMA 2013 Apr 24;309(16):1696-1703.
7 Cohen MJ, Meador KJ, Browning N, et al. Fetal antiepileptic drug exposure: Adaptive and emotional/behavioral functioning at age 6years. Epilepsy Behav 2013;29(2):308-15.
8 Cohen MJ, Meador KJ, Browning N, et al. Fetal antiepileptic drug exposure: motor, adaptive, and emotional/behavioral functioning at age 3 years. Epilepsy Behav 2011 Oct;22(2):240-6.
9 Meador KJ, Baker GA, Browning N, et al. Fetal antiepileptic drug exposure and cognitive outcomes at age 6 years (NEAD study): a prospective observational study. Lancet Neurol2013;12(3):244-52.